Ինչպե՞ս է վերաբերվելու Թուրքիան Ադրբեջանի համագործակցային դիրքորոշմանը ռուս-իրանական տանդեմի նկատմամբ

Ռուսաստան-Իրան համապարփակ ռազմավարական համագործակցության պայմանագրի կնքմանն իր հավանությունն է տվել ՌԴ նախագահ Պուտինը: Անկասկած, մոտ ապագայում այդ պայմանագիրը կկնքվի, և երկու պետությունները կդառնան ստրատեգիական դաշինքով շաղկապված միջազգային և տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ, գլոբալ ռազմական և տնտեսական գործողություններում: ՌԴ-ն և Իրանի Իսլամական հանրապետությունը ցամաքային սահման չունեն, նրանց միմյանց շաղկապող ցամաքային տարածքը Ադրբեջանն է, ջրային կապուղին՝ Կասպից ծովը: Ալիևը ունի կամ ուներ երկու քաղաքական ուղեգիծ՝ շարունակել մնալ ՆԱՏՕ-ի անդամ Թուրքիայի հետ դաշինքում, «մեկ ազգ-երկու պետություն» հայեցակարգի համաձայն, կամ ձևական առումով առերես ի ցույց դնելով հավատարմությունը Էրդողանի հանդեպ, դանդաղ, հանդարտ քայլերով թեքվել դեպի ռուս-իրանական դաշինքը և հոժարակամ իր տարածքով և Կասպից ծովի իր բաժնով կապել ստրատեգիական համագործակցության ձևաչափը ընտրած իր երկու հզոր հարևաններին: Պարզ է, որ հմուտ և հեռատես Ալիևը կապող կամրջի դերակատարման համար նորից հսկայական օգուտներ է քաղելու և՛ ռազմաքաղաքական, և՛ տնտեսական ոլորտներում: Այս համատեքստում լրիվ հասկանալի է դառնում Պուտինի այցը Բաքու, Շոյգուի կրկնակի այցերը Թեհրան, նոր իրանական զենքերի մատակարարումները ՌԴ-ին և ռուս-իրանական երկխոսությունը Զանգեզուրի ճանպարհների հարցով: Բայց այստեղ առաջանում է մի մեծ խնդիր, որի լուծումը ես այժմ չեմ պատկերացնում, չունեմ բավարար տեղեկություն, որն, իհարկե, հասանելի է միայն արտաքին քաղաքական ոլորտի գաղտնի ծառայություններին: Ինչպե՞ս է վերաբերվելու նատօյական Թուրքիան իր կրտսեր եղբայր Ադրբեջանի նոր բարյացակամ և համագործակցային քաղաքական դիրքորոշմանը հակարևմտյան և հականատօյական ռուս-իրանական տանդեմի նկատմամբ: Ահա սա բարդ խնդիր է և բացառիկ իր յուրահատկությամբ: Չէ՞ որ Էրդողանի շնորհիվ ձեռք բերվեց հաղթանակը ղարաբաղյան հակամարտության մեջ: Ադրբեջանի տնտեսական կարողությունների աղբյուրը Վրաստանի և Թուրքիայի տարածքներով անցնող նավթագազային խողովակաշարերն են, որոնք հզոր լծակ են արևմտյան և թուրքական ստրատեգների ձեռքին Ալիևի վրա ճնշում գործադրելու համար: Անշուշտ, այս ամենի հետ էր կապված Ռիչարդ Մուրի «դասախոսությունը» Բաքու այցի ժամանակ:

Կարծում եմ, որ Հայաստանի քաղաքական այրերի ուշադրության կենտրոնում պետք է լինեն այս իրողությունները, իրավիճակը անընդհատ նոր փոփոխությունների է ենթարկվում, ճիշտ պետք է ընտրել Ադրբեջանի հետ խաղաղության պայմանագրի հարթակը՝ նոր կորուստներից խուսափելու համար:

Գարիկ Քեռյան

Մեկնաբանություններ